انفاق نورانی

شنیده‌ایم که از صفات بارز امام‌حسن‌(علیه‌السلام) انفاق و بخشندگی حضرت بوده؛ تا جایی که ایشان چندبار تمام زندگی خویش را به‌طور کامل بخشیده‌اند. اما این بدان معنا نیست که بخشندگی ایشان بدون چارچوب و برنامه بوده‌ است.

حضرت، مصداق بارز آیۀ "وَ آتِ ذَا القُربی حَقّهُ وَ المِسکين وَ ابن السّبيل وَ لاتُبَذِّرَ تَبذیرا"[1] هستند. تبذیر در مال یعنی آن را بدون میزان و برنامۀ صحیح خرج کردن؛ چه برای خود و چه برای دیگری. برای همین هم یکی از پرسش‌های قیامت، این است که: «مالت را چگونه مصرف کردی؟»[2]

در آیه آمده که حق مسکین داده شود؛ اما اگر به‌ناحق داده شود، تبذیر است. مثل وقتی‌که می‌دانیم طرف مقابل می‌خواهد در راه خطا و فساد به کار گیرد؛ یا با اینکه می‌توانیم شرایط کار و تلاش را برای او فراهم کنیم، طوری بدهیم که وابسته و دچار ذلت ‌نفس شود. نتیجۀ این انفاق‌های بی‌جا ترویج دریوزگی، راحت‌طلبی و تن‌پروری است و سبب می‌شود فرد از نیروهای درونی خود کمتر استفاده کند. این می‌شود تبذیر؛ هر تبذیری هم حرام است و تبذیرکننده، برادر شیطان است.

ولی اگر انفاق طبق برنامه و تدبیر عقل باشد، هرچه بدهیم و کمک کنیم، نه تنها زیاده‌روی و تبذیر نیست، بلکه چونان امام‌حسن‌(علیه‌السلام) و سایر حضرات معصومین(عليهم‌السلام) قدمی در جهت تحقق آرمان‌های الهی است.

برگرفته از کتاب "شیطان، آشنای ناشناخته"، صفحات 294 و 295.

[1]. سورۀ اسراء، آیۀ 26.

[2].الکافی جلد 2،ص 135